Bedenin Hafızası ve Sinir Sisteminin Dalgaları

Her insan, yaşamı boyunca farklı yoğunluklarda deneyimlere temas eder. Bazı olaylar bedende ve duygularda iz bırakır. Zihinsel olarak geride kaldığını düşündüğümüz anılar bile, bedenin duyusal katmanlarında varlığını sürdürebilir. Sinir sistemi, bu deneyimleri kimi zaman taşkın bir enerjiyle, kimi zaman da donuk bir sessizlikle taşır. Bu dalgalanmalar, bir kusurun değil, bedenin kendi koruma yollarının ifadesidir.

Bedensel farkındalık çalışmaları, bu içsel dalgaları daha yakından tanımanın yollarından biridir. Ancak her zaman kolay bir deneyim olmayabilir. Duyumlara yönelmek bazen beklenmedik duyguları ya da geçmişe dair imgeleri de beraberinde getirebilir. O yüzden bedenle temas, çoğu zaman yavaş ilerleyen bir keşif alanıdır.

Taşkınlık: Yoğun Uyarılma Anları

Bazen sinir sistemi, bir deneyimi tehdit olarak algıladığında hızlı bir enerji yükselmesi yaşar. Bu taşkınlık hali, bedende farklı şekillerde hissedilebilir: kalp atışının hızlanması, nefesin daralması, kaslarda gerginlik, huzursuzluk veya zihin akışının hızlanması gibi. Bu anlarda kişi kontrol kaybına yaklaşan bir yoğunluk hissedebilir. Taşkınlık, sinir sisteminin canlılığı korumaya yönelik doğal reflekslerinden biridir.

Taşkınlığı fark ettiğimizde, küçük destek anları yaratmak bazen faydalı olabilir. Örneğin gözleri yumuşakça açık tutmak, nefesi yavaşlatmaya çalışmak ya da yakın birinin sesini duymak, bu deneyimi biraz daha taşınabilir hale getirebilir.

Donukluk: Duyusal Kapanma Anları

Bazı dönemlerde sistem, uzun süreli uyarılmanın ardından bir kapanma eğilimine girebilir. Donukluk hali, enerjinin azalması, duygulara erişimin zorlaşması ya da bedende hafif bir kopukluk hissi gibi deneyimlerle kendini gösterebilir. Bu durum çoğu zaman savunmaya yönelik bir düzenleme biçimidir. Bedeni ve zihni korumak için bir süre hissi azaltmaya çalışır.

Donukluk anlarında küçük adımlarla beden farkındalığını yeniden kurmak destekleyici olabilir. Nazik bir dokunuş, hafifçe hareket etmek ya da bir yudum su içmek, sisteme güvenli bir alan hatırlatabilir.

Bedensel Hafıza: Duyumların Sessiz Tanıklığı

Beden, yaşananları yalnızca bir anı olarak saklamaz; kimi zaman kas dokusunda, nefes ritminde, postürde de iz bırakır. Bu hafıza, bilinçli hatırlamadan bağımsız şekilde var olabilir. Duyumlara yöneldiğimizde zaman zaman anlamını tam çözemediğimiz yoğunluklar, ani hüzün dalgaları ya da tanıdık bir gerginlik belirebilir. Bu deneyimler, bedensel hafızanın sessiz tanıklığıdır.

Bu farkındalık anlarını aceleyle çözmeye çalışmak yerine, onları bir süreliğine gözlemleyip geçici olduklarını bilmek, süreci daha nazik bir hale getirebilir.

Duyguları Taşımayı Öğrenmek

Her duygu, bir ihtiyaç ya da bir deneyimin izini taşır. Duyguları bastırmadan, taşkınlığa kapılmadan tanımak, zamanla sinir sisteminin esnekliğini artırabilir. Bu kapasite, çoğu zaman yavaş gelişir. Duyguları taşımak, onları kontrol etmek değil; bedenin ve zihnin onlarla birlikte var olabileceğini keşfetmektir.

Bu beceriyi destekleyen yaklaşımlar arasında şunlar yer alabilir:

• Duygunun bedendeki karşılığını merakla izlemek

• İhtiyaç hissedildiğinde ara vermek

• Güvenli kişilerle duyguları paylaşmak

• Kendini zorlamadan küçük ilerlemeleri fark etmek

Her insanın deneyimi benzersizdir. Bu yüzden duygularla temas süresi, sıklığı ya da yoğunluğu kişiden kişiye değişir.

Nazik Bir Yaklaşımın Gücü

Taşkınlık ve donukluk sinir sisteminin dengelenme yollarından biridir. Bedensel hafıza, duyguların izlerini taşıyabilir. Bazen bu izler belirgin, bazen silik olur. Tüm bu süreçlerde önemli olan, kendimize nazik bir tanıklık sunabilmektir. Küçük adımların birikerek yeni bir dayanıklılık yaratabildiğini bilmek, sürecin en güçlü kaynaklarından biridir.

Her deneyimin geçici olabileceğini, sistemin zamanla daha geniş bir denge alanı kazanabileceğini hatırlamak, iyileşme yolculuğuna yumuşak bir umut katabilir.

Kaynaklar:

• Porges, S. W. (2011). The Polyvagal Theory. W. W. Norton & Company.

• Ogden, P., Minton, K., & Pain, C. (2006). Trauma and the Body. W. W. Norton & Company.

• van der Kolk, B. A. (2014). The Body Keeps the Score. Viking.